Pesten op de werkvloer
Geschreven door:
Hein Kernkamp
Wat is pesten op de werkvloer?
Er is sprake van pesten als gedrag intimiderend is en zich herhaalt. Het gaat om schadelijk, gericht gedrag dat op het werk plaatsvindt. Het kan hatelijk, aanstootgevend, bespottend of intimiderend zijn. Het vormt een patroon en is meestal gericht op één persoon of op een aantal mensen die in de omstandigheden niet in staat zijn zich te verdedigen. Niet echt leuk dus.
Enkele voorbeelden van pesten zijn:
- grapjes ten koste van een ander
- vervelende opmerkingen
- beledigingen
- overdreven harde of onterechte kritiek
- negeren of sociaal isoleren
- opzettelijk onjuiste of onvolledige informatie verstrekken
- zinloze taken opdragen
- in het openbaar terechtwijzen
- bedreigingen, vernedering en ander verbaal geweld
Wie zijn de pesters?
Iedereen kan pesten. Het kan de baas zijn die aan het pesten is, een directe collega of een ondergeschikte.
Niet alles wat als vervelend wordt ervaren is pesten. Bij het uiten van kritiek of het controleren van een werknemer hoeft bijvoorbeeld helemaal geen sprake te zijn van pestgedrag. Objectieve en constructieve kritiek en disciplinaire maatregelen die direct verband houden met gedrag op de werkplek of werkprestaties worden niet als pesten beschouwd. Maar kritiek bedoeld om iemand zonder reden te intimideren of te vernederen wordt weer wel als pesten beschouwd.
Omdat pesten vaak verbaal gebeurt en op gevoelsniveau effect heeft, is het misschien niet altijd zichtbaar voor anderen. Maar het is helaas wel een wijd verbreid probleem.
Volgens een onderzoek uit december 2017 (IPSOS) had circa 10% van de werknemers last van pesten op de werkvloer, terwijl een derde van de respondenten aangaf dat hun werkgever geen enkele maatregel heeft getroffen om pesten op het werk bespreekbaar te maken. Dit terwijl de werkgever op grond van de wet wel degelijk verplicht is om maatregelen te treffen.
Wat is het wettelijk kader?
De Arbowet
Pesten valt volgens de Arbowet onder psychosociale arbeidsbelasting. Werkgevers zijn op grond van deze wet verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is om deze vorm van arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken.
Het arbeidsrecht: Boek 7 Burgerlijk Wetboek
Op grond van Artikel 7:658 BW heeft de werkgever een zorgplicht voor de veiligheid van de werkomgeving. Daarnaast dient de werkgever zich op grond van artikel 7:611 BW als een goede werkgever te gedragen.
Wet gelijke behandeling
Als sprake is van pesten op grond van zijn godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele gerichtheid of burgerlijke staat, dan is dat in strijd met het bepaalde in de Wet Gelijke Behandeling.
De werkgever heeft dus een plicht om schadelijk pestgedrag waar mogelijk te voorkomen en om beleid te formuleren.
Verhoogd risico op pesten
In veel organisaties valt het wel mee met pesten. Maar in bepaalde omstandigheden kan het pestgedrag er zomaar in sluipen.
Pesten komt vaker voor in werkomgevingen:
- die stressvol zijn en of waar sprake is van veranderingen
- waar sprake is van een zware werkbelasting
- waar sprake is van onduidelijk beleid omtrent het gedrag van werknemers
- waar sprake is van slechte communicatie en onderlinge relaties
- waar werknemers zich vervelen
- waar de werknemers zich zorgen maken over werkzekerheid
De gevolgen van pesten voor de gepeste persoon
Pesten kan ernstige gevolgen hebben voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Werknemers die gepest worden:
- Kunnen angst ervaren tijdens het werk of bij het denken over het werk
- Kunnen lichamelijke symptomen hebben, zoals hoge bloeddruk
- Hebben een hoger risico op diabetes type 2
- Kunnen slaapproblemen ervaren
- Kunnen somatische symptomen ervaren, zoals hoofdpijn en verminderde eetlust
De gevolgen kunnen dus behoorlijk ernstig zijn voor de gepeste persoon.
Werkgevers
Werkgevers die geen beleid formuleren en denken dat het allemaal wel meevalt met pesten maken een denkfout. Pesten heeft een negatieve invloed op de arbeidsprestatie van de werknemers en daarmee rechtstreeks gevolg voor het resultaat van het bedrijf.
Bekende gevolgen van pesten zijn:
- financieel verlies als gevolg van juridische kosten of doorlichting van het bedrijf
- verminderde arbeidsproductiviteit
- hoger ziekteverzuim
- hoog verloop
- slechte teamdynamiek
- minder vertrouwen, inzet en loyaliteit van werknemers
Werknemers die zich schuldig maken aan pesten, kunnen daarvan natuurlijk ook de negatieve gevolgen geserveerd krijgen, zoals disciplinaire maatregelen of zelfs een beëindiging van het dienstverband. Maar zover komt het niet vaak, omdat pesten niet zichtbaar is en vaak lastig aan te pakken is.
Wanneer pesten niet wordt aangepakt, wordt het gemakkelijker voor mensen om door te gaan met pesten, vooral wanneer het pesten subtiel gebeurt en soms zelfs onderdeel wordt van de bedrijfscultuur. Dan is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat pestkoppen de eer van de inspanningen van anderen opeisen, of de prestaties van anderen opzettelijk saboteren, zodat zij de door hen gewenste promotie krijgen. Zo nestelen de pestkoppen zich in de hogere functies. Ga er maar aanstaan om vervolgens een cultuurverandering door te voeren.
Angstcultuur
Het kan nog erger. Binnen bedrijven en overheidsinstellingen kan sprake zijn van een angstcultuur. Hier wordt angst ingezet als middel om de bedrijfsdoelen te realiseren en loyaliteit af te dwingen. Werknemers zullen meebewegen, maar de prijs die de onderneming betaalt is hoog.
Wat is eigenlijk een angstcultuur?
In zijn boek Angstcultuur definieert Peter Fijbes een angstcultuur als volgt:
“Een angstcultuur is een organisatiedisfunctie waarbij collectieve, belemmerende angst prominent aanwezig is en stelselmatig wordt ingezet om loyaliteit, gehoorzaamheid en inzet bij werknemers af te dwingen.”
In organisaties waar een angstcultuur is ontstaan, is bijvoorbeeld sprake van wantrouwen jegens elkaar en de organisatie, gebruik van intimidatie en het gebruik van verdeel en heerstactieken.
Ingrijpen is dan zonder meer noodzakelijk. Er is immers sprake van een disfunctionele organisatie, een organisatie die minder en minder in staat is om slagvaardig op te treden en gestelde doelen te halen. Die is duur en ineffectief en de werknemers zijn ontevreden en disloyaal. Iedereen houdt zijn mond en fouten worden onder de pet gehouden. Zo'n organisatie heeft verandermanagement nodig, anders komt het nooit meer goed.
Wat kan Minerva Advocaten voor u betekenen?
Als er gepest wordt op de werkvloer, dan hebben zowel de werkgever als de werknemers die het betreft een probleem. Zo'n probleem is er om opgelost te worden. Uiteraard kunnen wij helpen de problemen langs de arbeidsrechtelijke weg op te lossen. Als de zaak ernstig geëscaleerd is zal dat vaak resulteren in een beëindiging van de arbeidsovereenkomst van degene die pest en/of degene die het slachtoffer was van het pesten.
Wij assisteren daar natuurlijk graag bij. Het is ons werk. Maar daarmee is het probleem niet opgelost.
Liever werken wij samen met u en eventuele andere externen aan het bouwen aan een bedrijfscultuur, waarin pesten niet langer vanzelfsprekend is en waarin iedereen zich op zijn gemak voelt en waar het prettig werken is. Uiteindelijk levert dat de meeste winst voor iedereen op.
Heeft u een vraag?
Als u een vraag heeft naar aanleiding van dit artikel kunt u deze vrijblijvend aan ons voorleggen. Dan kunnen wij u aangeven wat wij voor u zouden kunnen doen. Bel of mail vandaag nog. Wij helpen u graag. Ons motto is niet voor niets: "Uw probleem, onze zorg."
Meer informatie?
Hein Kernkamp helpt u graag verder.
