Retentierecht
Geschreven door:
Hein Kernkamp
Recht van retentie
Retentierecht is de bevoegdheid van een schuldeiser om de nakoming van een verplichting tot afgifte van een zaak aan zijn schuldenaar op te schorten totdat de vordering wordt voldaan.
Het recht van retentie is een combinatie van een dwangmiddel en een recht van zekerheid. Als de garagehouder gebruik maakt van het retentierecht moet eerst de factuur voldaan worden en dan pas krijgt de klant de auto terug.
Feitelijke macht vereist
Degene die het retentierecht uitoefent moet feitelijke macht over de zaak hebben. In het voorbeeld van de garagehouder heeft deze van de eigenaar de sleutels van de auto ontvangen en de auto in zijn garage geplaatst voor reparatie. Als de eigenaar de auto komt ophalen geeft de garagehouder de auto en de sleutels weer af. Als een retentierecht wordt uitgeoefend weigert hij de afgifte tot betaald is.
Onttrekking aan retentierecht
Soms is niet duidelijk of feitelijke macht wordt uitgeoefend, met name in gevallen waarin de geretenteerde zaak toch wordt meegenomen. Dat kan erop wijzen dat er geen sprake was van feitelijke macht over de zaak en dus geen retentierecht. Maar het kan ook zijn dat de zaak op onrechtmatige wijze is onttrokken aan het retentierecht. Is dat laatste het geval, dan kan de retentor de zaak weer opeisen, bijvoorbeeld in kort geding.
De wijze waarop het retentierecht wordt uitgeoefend maakt dus nogal wat uit.
Voldoende samenhang
Een andere eis die de wet stelt is dat tussen de vordering en de plicht tot afgifte voldoende samenhang bestaat om opschorting te rechtvaardigen. Als de garagehouder nog € 100,00 krijgt omdat hij een weddenschap over voetbal heeft gewonnen is die samenhang er niet.
Nieuwe eigenaar
De wet bepaalt dat de schuldeiser het retentierecht ook kan inroepen tegen derden die een recht op de zaak hebben verkregen, nadat zijn vordering was ontstaan en de zaak in zijn macht was gekomen. Dus stel dat iemand zijn door de garage gerepareerde auto verkoopt terwijl deze nog in de garage staat, dan kan de nieuwe eigenaar de auto niet meenemen, zolang de rekening niet betaald is.
Oude eigenaar
Ditmaal is de zoon van de eigenaar een rondje gaan rijden en hij raakt een paaltje. Wat nu als de zoon de auto naar de garage brengt om te laten repareren? Kan de garagehouder afgifte aan de vader, die eigenaar is, ook opschorten?
Ja dat kan. Artikel 3:291 BW bepaalt dat hij in dat geval het retentierecht ook kan inroepen, indien:
- zijn vordering betrekking heeft op een overeenkomst die de schuldenaar bevoegd was met betrekking tot de zaak aan te gaan, of
- hij geen reden had om aan de bevoegdheid van de schuldenaar te twijfelen.
VGC Storage & Transport / GE Seaco
In 2004 heeft de Hoge Raad in de zaak VGC Storage & Transport / GE Seaco een nadere uitleg gegeven van de in artikel 3:291 BW neergelegde regel. De casus was als volgt.
GE Seaco had containers verhuurd aan Norasia Lines, een rederij die in financiële problemen kwam te verkeren. Omdat Norasia haar betalingsverplichtingen niet nakwam, heeft GE Seaco de containers teruggeëist.
Dertien containers stonden op het terrein van VGC. VGC weigerde deze containers af te geven en deed een beroep op een retentierecht wegens de openstaande vordering op Norasia voor opslag en reparatie van containers.
Norasia huurde niet alleen van GE Seaco maar ook van andere containerverhuurbedrijven en beschikte daarnaast over eigen containers. Al die containers werden, indien ze niet werden gebruikt voor transport, opgeslagen bij depothouders als VGC en, zo nodig, daar ter reparatie aangeboden.
De vraag die voorlag was of GE Seaco haar eigen containers pas terug zou kunnen krijgen nadat al die kosten, die niets te maken hadden met de containers van GE Seaco, betaald zouden zijn.
De Hoge Raad beslist als volgt. In dit geval, waarin een (raam)overeenkomst is aangegaan met betrekking tot soortzaken die in eigendom toebehoren aan een aantal (rechts)personen, het retentierecht tegenover derden met een ouder recht alleen kan worden uitgeoefend voor zover het gaat om:
- zaken waarop de vordering betrekking heeft en
- niet op andere zaken die onder de overeenkomst vallen.
De eigenaren van deze laatste zaken behoeven in het maatschappelijk verkeer geen rekening ermee te houden dat hun zaken zullen worden gebruikt voor het verhaal van vorderingen die betrekking hebben op andere opgeslagen of gerepareerde zaken. Van degene die zaken van anderen, ter bewaring of reparatie, onder zich krijgt mag worden verwacht dat hij ermee rekening houdt dat deze zaken aan anderen dan zijn contractuele wederpartij kunnen toebehoren en dat hij met het oog op die mogelijkheid een deugdelijke registratie bijhoudt van de per zaak verrichte werkzaamheden.
Vergelijkbare gevallen
Met enige regelmaat doen zich soortgelijke gevallen voor. Die worden tegenwoordig, al dan niet met tussenkomst van de rechter, langs dezelfde lijnen opgelost.
Nadere Informatie
Indien u eens met een advocaat wilt sparren over de vraag of en in hoeverre een retentierecht kan worden uitgeoefend, dan kunt u uiteraard contact opnemen om met ons te overleggen. Ons motto is niet voor niets 'Uw probleem, onze zorg.'
Meer informatie?
Hein Kernkamp helpt u graag verder.
